Obezite, insan vücudunda yağ kütlesinin kas, kemik ve diğer bileşenleri içerisinde barındıran yağsız kütleye oranla artması durumunda meydana gelen hastalıktır.
Obezite, yağ kütlesinin boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının olması gereken seviyenin üzerinde olmasıdır. Beslenme, sağlıklı olmak için vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri almak için bilinçli olarak yapılan davranıştır.
İnsanın büyümesi, gelişmesi, üretken ve sağlıklı bir şekilde yaşaması için gereken besin öğelerini dengeli ve yeterli miktarda alıp metabolik ihtiyaçlarda kullanabilmesidir. Bireylerin yaşa, cinsiyete, fizyolojik özelliklerine, genetik özelliklerine ve hastalık durumlarına göre değişkenlik gösteren günlük enerji ihtiyaçları vardır.
Obezitenin Etkileri
Sağlıklı bir yaşam için alınan enerji ve harcanan enerji arasında bir dengenin bulunması gerekir. Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının %15-18’i, kadınlarda ise vücut ağırlığının %20-25’ini yağ dokusu oluşturmaktadır. Bu oranın erkekler bireylerde %25’in, kadınlarda ise %30’un üzerinde olması obeziteye sebep olmaktadır.
Günümüzdeki teknolojik gelişmeler günlük hareketleri büyük oranda sınırlamıştır.
Özetle obezite hastalığı, besinler aracılığı ile alınan enerjinin kullanılan enerjiden çok olması ve fazla olan enerjinin vücutta yağ olarak depolanması ile ortaya çıkan, yaşam kalitesini kötü etkileyen bir hastalıktır.
Obezite Nasıl Saptanmaktadır?
Obezite hastalığının ilk belirtisi vücuttaki yağ oranının artmasıdır. Bu rahatsızlık ile ilgili vücut ölçüleri antropometrik ölçümler olarak bilinmektedir. Öncelikle Vücut kitle indeksi, diğer adıyla Beden kitle indeksi yapılmaktadır. Obezite hesaplama yöntemi da olarak bilinen Beden Kitle İndeksi hesaplama yöntemi, kilogram olarak vücut ağırlığının m2 cinsinden boy uzunluğuna bölünmesiyle yapılabilmektedir.
Vücut kitle indeksi 18.5 altında olan kişiler düşük kilolu, 18.5 ve 24.9 arasında olan kişiler normal kilolu, 25 ve 29.9 arasında olan kişiler fazla kilolu, 30 ve üstü olan kişiler ise aşırı kilolu yani obez olarak sınıflandırılır.
Obezite Nedenleri Nelerdir?
Obezite hastalığının bilinen pek çok nedeni bulunmaktadır. Bu nedenleri oluşturan en büyük etkenler ise hareketsiz yaşam ve sağlıksız beslenmedir. Başlıca obezite nedenleri, aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite yetersizliği, yaş, cinsiyet, hormonal ve metabolik etmenler, uygulanan yanlış diyetler, sigara ve alkol kullanma, antidepresanlar gibi kullanılan bazı ilaçlar, doğum sayısı ve anne sütünün yetersiz alınması olarak sıralanabilir.
Genetik faktörler de obezitenin nedenleri arasında büyük rol oynar. Hormonal hastalıklar sebebi ile fazla salgılanan hormonlar da obezitenin nedenleri arasında yer almaktadır.
Obezite Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Obezite hastalığının en etkili tedavi yöntemi diyettir. Doktor tarafından yapılacak bütün müdahalelerin ardından, kilo vermenin önünde herhangi bir engele rastlanması durumunda obezite cerrahisi tedavilerinin ardından hastalar diyetisyene yönlendirilir. Diyetisyen tarafından kişinin yaş, cinsiyet ve sağlık durumları göz önüne alınarak günlük enerji gereksinimi hesaplanmaktadır. Zayıflamak için diyet uygulayan kişilerin bu süre içerisinde sık sık sağlık kuruluşuna gitmesi gerekir.
Yapılan kontrollerde kilo kaybının hangi seviyede olduğu görülmektedir. Sonrasında, kişinin belirlenen hedeflere ulaşıp ulaşmadığı tespit edilmektedir. Gerekli durumlarda ise bazı düzenlemeler yapılmaktadır. Son yıllarda popüler hale gelen bariatrik cerrahi uygulamalar ile de zayıflamak mümkündür. Bu uygulamalar sadece morbid obez olarak adlandırılan ve en acil şekilde kilo vermesi gereken, uzun süren diyet sürelerini kaldıramayacak düzeyde riskler taşıyan hastalar için uygulanmalıdır.
Belirtiler Nelerdir?
Obezite testi yaptırmadan önce obezliğin fark edilmesini sağlayacak belirtiler vardır. Obezite belirtileri arasında en sık görülen, kişilerin uyku problemlerine sahip olması denebilmektedir. Birçok obezite hastasının uyku apnesi olduğundan dolayı uyku sorunları vardır. Ayrıca, obezite hastalığına sahip olan bireylerin solunum yolu enfeksiyonu hastalıklarına yakalanma olasılığı daha fazladır.
Aşırı terleme, horlama, fiziksel aktiviteleri gerçekleştirmede zorluk çekme, sürekli yorgun hissetme, sırt ve eklem ağrıları, düşük güven ve benlik kaygıları da obeziteye bağlı olarak karşılaşılan sorunlardır. Bu belirtilerin dışında, obezitenin en temel belirtisi yağ oranının yüksek olmasıdır. Bu belirtilerin en önemli sebepleri de düzensiz, aşırı ve dengesiz beslenmedir.
Obezite Nasıl Önlenmektedir?
Hastalar, obezite testi yaptırdıktan sonra fazla kilolarından kurtulmak için uzman yardımı almaktadır. Buna bağlı olarak, uygun bir tedavi yöntemi belirlenmektedir. Sonrasında, fiziksel aktivite seviyesi artırılmaktadır ve egzersizler alışkanlık haline getirilmelmektedir. Obezite ile mücadele için raf ömrü uzun ve yüksek kalorili hazır gıdalardan uzak durulmalı.
Doğal olmayan ürünler tüketilmemeli, sağlıklı pişirme teknikleri tercih edilmeli, vücudun ihtiyacı kadar su tüketilmelidir. Besin çeşitliliğine dikkat edilmeli ve her besin grubundan dengeli bir şekilde beslenilmelidir. Sebze ve meyveler mevsiminde tüketilmeli, alkol tüketiminden uzak durulmalıdır. Düzenli olarak kilo kontrolü yapılmalıdır. En önemlisi de doktor tarafından verilen diyet listesine uygun olarak hareket etmek ve bu programın dışına çıkmamaktadır.
Obezite Psikolojik Sorunlara Neden Olur Mu?
Obezite, fizyolojik sağlığı birçok açıdan tehdit ettiği gibi bireyin ruh sağlığını da kötü olarak etkilemektedir. Sıklıkla depresyona ve diğer psikiyatrik bozukluklara yol açmaktadır. Günümüzde teknolojik değişimlerin yaşanması ile birlikte yeme bozuklukları oranı ve obezite sorunları artış göstermektedir.
Obezite ile psikolojiyi inceleyen araştırmalarda, obez olan hastalarda daha düşük benlik değeri, depresyon, kaygı bozuklukları, uyku bozuklukları, cinsel işlev bozuklukları ve kişilik bozukluklarının ortaya çıktığı belirlenmiştir. Obezite hastalığına sahip olan kişilerle yapılan araştırmalarda güvensiz bağlanma durumu daha yüksek çıkmıştır. Kişisel yetersizlikler ile başa çıkma isteği, yeme davranışları ile ilgili sert bir tutuma dönüşebilmektedir. Bu durumda diyet yapmak ve kilo vermek, gücü ve kontrolü tekrar kazanmaya yaramaktadır. Aynı zamanda kişinin kendisini dış görünüş olarak yeniden tanımlamasına yardımcı olmaktadır.