Kimyasal şampuanlar yaygın bir kişisel bakım ürünüdür, ancak pek çok kullanıcı saçlarını temizleyen bileşenler hakkında hiçbir bilgiye sahip değildir. Gerçek şu ki, her şampuan şişesine giren, her biri benzersiz bir amaca hizmet eden ve çok azı saçınızı gerçekten temizlemek için kullanılan bir dizi kimyasal ve bileşen ile karşı karşıyayız.
Bazı insanlar özel şampuanlar ve kimyasal katkı maddelerinin gereksiz olduğunu, diğerlerinin saç kremlerini şampuanla birleştiren uygun ürünler üretmek için yorulmadan çalıştığını iddia ederken, çoğu insan köpürttükleri, duruladıkları ve tekrar ettikleri madde hakkında çok az şey bilmektedir. Bazıları ise kimyasal madde içermeyen şampuanlar aramaktadır.
O Şişede Ne Var?
Kimyasal şampuanlar içinde bulunan en önemli kimyasallardan bazıları yüzey aktif maddelerdir. Genelde deterjan ve emülgatör olarak kullanılan, sodyum lauret sülfat ve amonyum lauret sülfat gibi yüzey aktif maddeler saçınızı gerçekten yıkayan kısımlardır. Bu bileşenler saç ve kir arasındaki bağı koparır. Saç sorunları oluşmasına neden olabilir. Kullanılan yüzey aktif maddelerin iyonlaşmasına ve konsantrasyonuna bağlı olarak, cilde ve gözlere az çok sert olabilirler. Ayrıca köpürmeye ve yumuşatmaya da katkıda bulunabilirler.
Şampuan ayrıca mağaza rafında ve nemli duşta önemli bir süre kalmasını sağlamak için bir dizi koruyucu maddeye sahiptir. Bilimsel Alman yayıncı Wiley-VCH kimyasal şampuanların zararları hakkında ki araştırmasında; şampuanın biyolojik olarak parçalanmasını veya biçim değiştirmesini önlemek için kullanılan bazı kimyasallar olarak penzoik asit ve tuz, salisilik asit ve tuz ve sodyum metilparaben’e işaret etmektedir. Glikol distearat ve akrilatlar, dispersiyon ajanları ile benzer bir rolde kullanılan kimyasallar arasındadır. Bu kimyasallar şampuanın çökmesini veya ayrılmasını engeller.
Wiley-VCH, kokamid monoetanolamin ve kokamid dietanolaminin temizleme özelliği taşımadığını, ancak şampuanı saçınıza köpürtmekten gelen tam gövdeli köpüğü oluşturmak için kullanıldığını bildirmektedir. Benzer şekilde, sodyum ve amonyum klorür gibi kimyasallar şampuanı koyulaştırır, ancak temizleme özelliği eklemez. Bununla birlikte, viskoziteyi artırarak şampuanı gözlerinizden uzak tutmanıza yardımcı olur. Bu şampuanlar saç dökülmesi sorunu yaşamınıza da neden olabilir.
Saça veya şampuanın kendisine renk veren ek kimyasallar da bulunmaktadır. Bunlar genellikle şampuanın temizleme özellikleri üzerinde çok az etkiye sahiptir.
Saç kepek sorunu veya kuru saç ile kıvırcık saçı tedavi edenler gibi özel şampuanlar, şampuanın çalışma şeklini değiştirmek için ek aktif maddeler kullanır. Örneğin ketokonazol, metronidazol ve flukonazol kepek şampuanlarında kullanılan kimyasallar arasındadır.
Şampuanlar, birçok kişisel bakım ürünü gibi, hem aktif hem de aktif olmayan bir dizi kimyasaldan yapılır ve birlikte saçınızı temizlemenin kullanışlı bir yolunu oluşturur.
Yukarıda yapmış olduğumuz açıklamalar sonucunda, kimyasal şampuanlar erken yaşta saç dökülmesi yapar mı sorusuna sanırım hayır dememiz mümkün değildir.
Yüzey Aktif Maddeler
Kimyasal şampuanlar köpükle köpürmesini sağlayan şey budur. Genellikle sabun köpüğünü daha temiz saçla ilişkilendiririz, ancak bu zorunlu değildir. Köpüklenme doğada pek meydana gelmez, bu yüzden genellikle kimyasal bir reaksiyon veya etken sonucu oluşur. Bu kimyasallar insanlar için toksik olmasalar da ciddi tahrişe neden olabilirler ve su yaşamına gerçekten zararlı olabilirler. Saçımızı her yıkadığımızda boşaltılan şampuan miktarı göz önüne alındığında, tahrişten kaçınmayı ve daha iyi ürünler seçerek daha güvenli bir ortam yaratmayı tercih ederiz.
Koruyucular
Şampuanınızın son kullanma tarihini hiç fark ettiniz mi? Hayır, bizde de yok. Bunun nedeni, şampuanların onları rafta stabil tutmak için koruyucularla dolu olmasıdır. Ayrılmadan veya “kapanmadan” gerçekten uzun süre dayanırlar. Bu koruyucular maya, küf, bakteri vb.’nin büyümesini engeller, ancak tam anlamıyla bir şeyleri öldürmek için tasarlandıkları için koruyucular aldatıcıdır ve hem insanlar hem de çevre için çeşitli toksisite sorunlarına yol açabilir.
Tehlikeli Kimyasallar
Kimyasal şampuanlar gibi, saç kremi de yüzey aktif maddeler, koruyucular ve koku söz konusu olduğunda aynı sorunların çoğundan muzdariptir, ancak sorunlu bir içerik kategorisi daha vardır, emülgatörler.
Emülgatörler
Emülgatörler yağ ve suyu birleştirerek saç kreminizde ayrışmalarını engeller. Ayrıca saçınızı yumuşatarak size yumuşak, akıcı bir his verir. Ancak siloksanlar gibi bu emülgatörler etkili olsalar da çevrede bozulmazlar. Bu su yaşamı için kesinlikle kötü bir haberdir.
Kaçınılması Gereken Malzemeler
Şampuan alırken dikkat etmeniz gereken ve kimyasal şampuanlar içerisinde bulunmamasına özen göstermeniz gereken malzemeler şunlardır:
- Etanolaminler
- Parabenler
- Oktinoksat
- Oksibenzon
Formaldehit Salan Koruyucular
Hücresel yapıyı değiştirmeye neden olabilen, bazı hastalıkların tetikleyici olarak bilinen bazı maddeler maalesef ki kimyasal şampuanlar içerisinde bulunmaktadır. Bunları şu şekilde gösterebiliriz:
- Kuaterniyum-15
- DMDM hidantoin
- İmidazolidinil üre
- Diazolidinil üre
- Polioksimetilen üre
- Sodyum hidroksimetilglisinat
- 2-bromo-2-nitropropan-1,3-diol (bronopol)
- Glyoxal
- Sodyum lauret sülfat
- Sodyum lauril sülfat
Evet, şimdiye kadar bize oldukça masum görünen bir market ürünü şampuanın içinde neler olduğunu gördük, çok ürkütücü değil mi?
Koku
Kimyasal şampuanlar cazibesini kokularından alır. Koku genel bir kavram olup, tek kokuyu oluşturan yüzlerce farklı içeriğin kombinasyonu için kullanılan genel bir tanımdır. Ne yazık ki, ftalatlar (üreme ve gelişimsel zararlarla bağlantılı) ve sentetik miskler (vücudumuzda hormon bozulması ve birikimiyle bağlantılı) dahil olmak üzere birçok yaygın koku bileşeni insan sağlığı için toksik olabilir.
Sonuç
Saç sorunları ve çözümleri için aslına yapacağınız çok kolay bir yol bulunmaktadır. Kimyasal içerik bulunmayan şampuanları tercih etmeniz saçlarınız ile ilgili sorunları da oldukça azaltacaktır. Market ürünü veya raf ürünü denilen kimyasal şampuanlar saç dökülmesi, kuruması, incelmesi, elektriklenmesi vb. gibi birçok soruna neden olmaktadır.